W kontekście otwarcia nowego muzeum - Muzeum Historii Żydów Polskich, antropolożka postanowiła przyjrzeć się tej wielowiekowej warszawskiej koegzystencji. Za Janem Stanisławm Bystroniem, klasykiem polskiej etnografii i autorem książki "Warszawa" (Warszawa, wydanie II, 1977), antropolożka donosi więc o sytuacji Żydów w Warszawie na przestrzeni dziejów:
Żydzi w Warszawie pojawiają się
prawdopodobnie w końcu XIV wieku. Mieszkają w obrębie murów
miejskich (m.in. na ulicy Żydowskiej) oraz na przedmieściach.
Zajmują się handlem i lichwą, a także leczeniem. Mają synagogę
i cmentarz.
„W latach 1454-1455 mamy głuche
wieści o pogromie powstałym pod wpływem akcji św. Jana
Kapistrana”. (s.24)
„W 1483 książę Bolesław nadaje
mieszczanom warszawskim przywilej wykluczający obcych kupców od
możności prowadzenia handlu detalicznego poza obszarami głównych
jarmarków” (s.25)
W 1527 Zygmunt Stary potwierdza
przywilej „de non toleranids Judaeis”, na mocy którego zabrania Żydom mieszkać w Starej i Nowej Warszawie, a także na
przedmieściach, a także posiadać tam domy, mieszkania i
nieruchomości.
Ulica Żydowska zostaje zabudowana, a
w miejscu kirkuty w 1531 roku powstaje piekarnia. (s.30-31)
Zygmunt August potwierdza to w 1570 roku i zakazuje Żydom mieszkać w promieniu dwóch mil od miasta.
Zygmunt August potwierdza to w 1570 roku i zakazuje Żydom mieszkać w promieniu dwóch mil od miasta.
Wiek siedemnasty – „miasto nadal
teoretycznie nie dopuszcza ani dysydentów, ani Żydów, chociaż jak
zawsze, są od tej reguły wyjątki. Tak więc Żydzi mogą bywać w
stolicy w czasie sejmów (…). Oczywiście do Żydów utrzymują się
dawne zakazy. Nie wolno więc ludności żydowskiej mieszkać na
stałe w mieście, dopuszcza się Żydów jedynie w czasie walnych
sejmów, i to za opłatą (takie „sejmowe”) (…) Ale nie znaczy
to, jakoby Żydów poza okresami sejmów w ogóle w mieście nie
było; mieszkali oni tu poza wiedzą władz lub też za cichą ich
zgodą; było ich zwłaszcza dużo w jurydykach*, gdzie władze były
daleko bardziej pobłażliwe, a Żydzi byli potrzebni czy to jako
pośrednicy, czy rzemieślnicy” (s. 68-69).
Ciąg dalszy nastąpi...
* jurydyka - za wikipedią: (łac. iuridicus = prawny) – osada obok miasta królewskiego, rzadziej enklawa na gruntach miejskich, niepodlegająca władzom miejskim i miejskiemu sądownictwu.
* jurydyka - za wikipedią: (łac. iuridicus = prawny) – osada obok miasta królewskiego, rzadziej enklawa na gruntach miejskich, niepodlegająca władzom miejskim i miejskiemu sądownictwu.